Дык вось панёсься я па галоўнай вуліцы Маркаўшчыны, Максіма Горкага, абагнаў трамвай і сьмярдзючы грузавік, які прынцыпова трымаў хуткасьць 27 км/г.
На сьвятлафоры перад Карла Маркса выскачыў на ходнік, і павярнуў направа, проста так, паглядзець, што там ёсьць. І тут абсалютна нечакана за чыгункай і рассыпаным гравіем, схаваны ад людзкіх вачэй прамысловымі гмахамі, у месцы, дзе няма дарог, і куды зойдзе толькі абазнаны (або ня ў меру цікаўны), выплыў купал сабору. Як пазьней я даведаюся, самы вялікі купал у Віцебску. Як пазьней я даведаюся, купал адбудаванай царквы колішняй славутай сьвятыні, Маркавага манастыра, ад якога і пайшла назва Маркаўшчына, хоць пралетарыят хутчэй схільны зьвязваць яе з тутэйшай вуліцай Карла Маркса.
Гэтыя лапікі гравію ўздоўж чыгункі, аказваецца, маюць назву “вуліца Ніжненабярэжная”. І хоць Дзьвіна насамрэч блізка, з набярэжнай, як, зрэшты, і з вуліцай, гэтая мясцовасьць мае мала супольнага.
Праз дарогу — яшчэ адзін лапік прыватнага сэктару, які, здаецца, зьезьдзіў уздоўж і ўпоперак, але так і не разабраўся ў павуціньні вуліц і завулкаў. Вось і гэтым разам давялося пакруціцца, каб выехаць да Юр’евай горкі. Самае цікавае, што на горцы той жыве тры вуліцы людзей. Зайздросныя фазэнды:адчыніў дзьверы з прыбіральні — горад як на далоні. Гароды, сады, лазьні — усё горнае. Экстрым! Неяк бачыў, як спрабаваў да іх, на Загаранскія вуліцы, забрацца трактар з прычэпам, і то прычэп цяжкі быў, то кіроўца задужа газануў, але кульнуўся той трактар праз заднія колы назад і застыў у кірунку нябёсаў.
Зь Юр’евай горкі стартануў я праз увесь горад у Білева. І вось якая штука, калі ў Менску нават аўтобусы рухаюцца выразна марудней за ровар, нават хуткасныя, то ў Віцебску за нібыта й ня хуткаснымі, з усімі прыпынкамі, аўтобусамі ня ўгнацца. Праўда, аўтобусы гэтыя камэрцыйныя, але й дзяржаўныя заўважна паскорыліся й падоўжыліся. Напрыклад, ёсьць гарадзкі аўтобус №26 “Лужасна — Руба”, праездам церазь Віцебск. У адзін бок — дарогі кілямэтраў пад 40. Гэта тое самае, каб у Менску быў, да прыкладу, маршрут Сосны — Заслаўе або Бараўляны — Фаніпаль.
Колішняя вёска Білева мала таго што стала горадам, але й раёну шматпавярховікаў назву дала. Паглядзеў я на яго з дарогі, нічога цікавага не заўважыў, і павярнуў на Янапаль. Тут нічога не зьмянілася, толькі гарбы з асфальту паклалі, дый машын з катэджаў стала болей. Ну й сама вёска Янапаль стала вуліцай Янапальскай. Але дарогу правялі вакол яе, і вясковы гарадзкі лад жыцьця нішто не парушае.
За Янапалем — разросься катэджны пасёлак. Памятаю, як калісь ганяў там па новым асфальце. Цяпер асфальт разьбіўся й патрэскаўся, а заможныя віцебцы да сваіх фальваркаў езьдзяць па пылішчы й ямінах, як і 10 гадоў таму. Жмудца?
На ўсход ідзе дарога на Селівоўшчыну, вёску, якая на апошніх мапах, чамусьці, пазначаная як нежылая. Сьлядоў на дарозе сапраўды вельмі мала, але вёска пакінутай не выглядае. Дый дзіўна было б, калі б у паўкілямэтры ад гораду не знайшлося каму жыць.
Хоць, праўда, суседзтва не зайздроснае: калі з аднаго боку вёскі — від на горад, то з другога — на капітолій гарадзкога сьметніка. 
Далей на ўсход — вёска Агароднікі, з бусьлінай сям’ёй на воданапорнай вежы й лапухамі ў чалавечы рост. Вёска жылая, а людзей не відаць. Па карце мусіць быць дарога, а ўсе павароткі прыводзяць у зарасьнікі. Мужык дрэмле ў машыне. Тутэйшы нібыта, а не разумее, якая нафіг дарога, навошта мне на трасу?
Зьлятаю з горкі й тармажу на паваротцы перад указальнікам “Пушкары 2 км →”. Пушкары — акурат за трасай, тое што трэба! І хоць палявая дарога ледзь праглядаецца, усё ж давяраю кампэтэнцыі ўказальніка. Неўзабаве дарога пачынае паціху растварацца. Урэшце застаецца толькі намёк, прыблізны кірунак, каляіна трактара, які тут мо калісьці выпадкова заблукаў па п'яні. У каляіне хлюпае вада, кірунак трошку ўгару, але гэтага дастаткова, каб увесь час буксаваць. Пот ручаём. Праклёны дарожнікам. Плюю, збочваю, еду побач з каляінай проста па полі. Каласы пад ланцугом маім. Максымальная хуткасьць — 6 км/г. Бясконцы, бясконцы, бясконцы пад'ём. Самыя доўгія мае 2 км. Нарэшце зьнікае і накірунак, застаецца проста поле. Свабода выбару. Еду на гул машын за ўзгоркам. Нарэшце траса, асфальт, і поўнае бясьсільле. Спыняюся парагатаць ля чарговага ўказальніка «Пушкары 2 км→». Не, дзякуй.
Кірую да Рубы. Ззаду раптам напаўзае 26-ы аўтобус. Дарога абсалютна пустая, але ікарус-гармонік цісьнецца на ўзбочыну, то бо на маю тэрыторыю. Абганяе ў паўмэтры збоку й адразу прыціскаецца зноў да самага краю.
Руба вымалёўваецца на даляглядзе заслонай дыму з заводзкіх комінаў і дзіўнай паласой белага пылу ў некалькі дзясяткаў мэтраў шырынёй. Прамысловы гарадок Тўін-Пікс. Сьпяшаю завітаць да сядзібы Рэпіна ў Здраўнёва. Асфальт, пакладзены яшчэ да прыезду Лукашэнкі. Па асфальце ясна, што пасьля таго болей не прыяжджаў. Сядзіба зачыненая й увогуле сёньня не працавала. У пошуках хоць якога ракурсу з уласна хацінай вытоптваю крапіву, якой, напэўна жыгучыўся сам Рэпін.
У Рубе пачынаецца зьліва. Стаю на прыпынку, аглядаюся. Мястэчка амаль не зьмянілася. Нават кнігарня на ранейшым месцы. Рэдкая зьява. Раней я там купляў беларускія кніжкі, якія, чамусьці, у Рубу завозілі, а ў Віцебск не. Можа, яны лічыліся недастаткова прэстыжнымі, каб у горадзе прадавацца?
Вырашыў скараціць дарогу й паехаць не па асфальце, а празь вёскі. Бо цямнецца ўжо.
У Аўдзеевічах раздарожжа. Можна ехаць проста, а можна й направа. Направа трошку даўжэй, але ж і шлях прыгажэйшы. Збочваю.
Проста паперадзе на дарозе сядзіць зыркае сонца. Бачнасьць нулявая, дый проста глядзець немагчыма. Еду з адной рукой, другой прыкрываюся ад сьвятла. Не дапамагае. Дарога павяртае налева. Хоць ня мусіла. Сонца адступае, і я бачу, што каляіна зарастае травой і неўзабаве зьнікае перад утравелай стромай. Няма нават сьцежкі. З двара выбягаюць дзеці й зацікаўлена мяне разглядаюць. Падымаюць брэх сабакі. Еду назад. У адваротным сьвятле безнадзейнасьць майго манэўру выглядае відавочнай. Калі я вяртаюся да раздарожжа, ад сонца застаецца абгрызены акраец, або зьдзеклівы смайлік.
Тут на ростанях раптам усё маё цяжэе і пачынае супраціўляцца любым маніпуляцыям і рухам. Але сядаю на ровар і пачынаю круціць понажы так хутка, як магу. Выходзіць ня надта. Чым гусьцейшая цемра, тым менш знаёмай здаецца мясцовасьць, якую ў дзяцінстве аб'езьдзіў у розных кірунках. Раптам з-пад пяску пачынае раз-пораз вымалёўвацца асфальт. Акурат такі асфальт, якога лепш бы не было зусім і ніколі. Брэх сабак падказвае, што яшчэ адна вёска засталася ззаду. Гатушкі?
Ліхтар. Ананіна. Калонка. Тармажу проста каля тутэйшай кампаніі маладзёнаў. Дзяўчыны заліваюцца званочкамі ад выгляду веламайткоў. Га-га-га. Высмоктваю ваду з Ананінскіх нетраў. Кампанейскі аўчар чакае, калі я зноў ускараскаюся на ровар, і толькі тады падбягае пабрахаць. «Ня сцы, он не кусаецца». «Ага, толькі цалуецца», — думаю я і тут нарэшце бачу агні вялікага гораду.
Астатнія 3 км да гарадзкой мяжы мінаюць імгненна. Толькі заднім (літаральна) пачуцьцем адзначаю, што асфальт, які ніколі ня быў добрым, цяпер нагадвае марсіянскі рэльеф.
Вылятаю ў Віцебск, адразу ў наступствы залевы, якая застала мяне ў Рубе. У Віцебску вуліцы зроблены так, каб вада зь іх не сьцякала. Калі дадаць, што адкрыты люк, або якая яміна нармальная зьява для вуліц, якія не мяжуюць з амфітэатрам, то падарожжа па вузкай вуліцы Гагарына, па пяці кілямэтрах дыбатага асфальту, які аздабляе межы несканчоных лужынаў, было запамінальнай прыгодай на ноч. Ходнікаў у нармальным разуменьні слова няма, ліхтары гараць выбарачна, суцэльнае супэрлато.
Нарэшце пра набліжэньне да цывілізацыі паведамілі яркія ліхтары плошчы Леніна, а тады зазіхцела Ратуша, цэнтар, сіні дом, амфітэатар. Я іх ня бачыў, я іх успрымаў як маякі, як бераг, да якога я такі даплыў, дагроб, дакараскаўся. Мокры, брудны, сасьмяглы, стомлены і, напэўна, галодны.
Рэцэптары й адчуваньні сталі вяртацца да прытомнасьці, і калі паказаўся мой дом, тут жа наваліліся ўсе і адразу. Спыніўся ля пад’езду й асьцярожна ступіў на зямлю: ці не развучыўся хадзіць?
Віцебск у раварыстычных апавяданьнях-1
No comments:
Post a Comment