Калі я прыехаў быў з Чыкаў, адразу палез у канец мапы шукаць яшчэ чаго-небудзь такога. Адшукаў у альфабэце літару Ч, спусьціўся ніжэй, і тут жа знайшоў сабе далёкую роварную мэту: Чыкаўшчыну.
Чыкаўшчына ад Чыкаў адбеглася больш як на 300 кілямэтраў, але зь Віцебску дастаць яе выглядала цалкам рэальным.
І вось ранкам самага ідэальнага чацьверка самага ідэальнага тыдня ў леце я ў нясьпешлівым тэмпе рушыў у дарогу. Плян, распрацаваны за месяцы замілаванага сузіраньня мапы, быў эгаістычны: дабрацца да Чыкаўшчыны па другасных дарогах, балазе, мапа абяцала…, ай, ладна, ня будзем пра мапы, мапы бо не чырванеюць.
Асфальт скончыўся разам з гарадзкой рысай, і адразу пачалася сельская пекната: калосьсе, жаўцізна, і я, над Віцебскам у жыце. А гэтыя каласы пад аб’ектывам маім ужо зматалі ў салому.
Першая вёска на дарозе, Васюты, сустрэла аўтобусным кальцом, і нешта па ім нельга было сказаць, ці той аўтобус калі тут быў…
Далей цягнуліся пыльныя знаёмыя краявіды з партызанскім лесам праваруч, дзе дагэтуль знаходзяць каскі ды міны, а лецішчы ў Забалоцінцы за лесам увогуле адбіваліся ў прыроды й гісторыі з боем. Выбухі там гучэлі яшчэ гадоў пяць пасьля таго, як у першы камель уваткнулася сякера лецішніка.
Да кустоў прыціснуўся легкавік з рамантычнай парачкай. Дакладная прыкмета блізкай трасы міжнароднага значэньня. Дарогі мне па ёй — зусім трошку, да першага павароту налева, на гравельку.
Гравелька-грабелька адразу ўзялася масіраваць мае й так разьдзяўбаныя амартызатары. Поўныя імпэту й запалу пасьля хуткаснай шашы, легкавікі накаталі тут сваім гізаваньнем зубадрабільныя драбіны, і па іх — караскацца ўгору.
За гарой на ростанях тырчыць легкавік у позе разгубленасьці. Зьвяраемся з кіроўцам па мапах, паваротка на якіх не прадугледжаная. Новая, незамапленая, дарога выежджаная дачнікамі. Дачнікі — рухавік прагрэсу. І нам не па дарозе.
Пасьля ўчорашняй залевы на гравійцы ўсяго два сьляды ад колаў. Трэцім естэм :). За паласой лужын дарога раздвойваецца літарай V. V — значыць Vцягвай мапу.
Значыць, налева — у Лужына ды Кавалёва, а наперад — па маім маршруце. (У гэтым месцы птушка Абламінга рагатнула ўпершыню: ха-ха-хавалёва. )
А я ўжо ляцеў на мост цераз Аляксандраўскі канал з задуменным тубыльцам і ледзь не прамінуў Ласосіна, зачараваны добрым асфальтам на Копці. Там таксама можна праехаць, але ж у мяне іншы плян: праз Ганькава ў Іванькава. Абламінга, заткніся!
Пасьля Ласосіна дарога зноў абезасфальцілася й палезла ўгору. І гара тая нават пазначаная была на мапе. Аддыхаўся й пафоткаў краявіды з 198 мэтраў над узроўнем мора.
А вось і Ганькава. Нежылая зарослая вёска. Зухаватыя наежджыя дачнікі абіраюць маліну з-за паркану ў зьдзічэлым палісадніку. Дарога, намаляваная на мапе такім самым памерам пэндзля, як і ўсе сёньняшнія дарогі, упершыню нараджае трывожныя падазрэньні. Вось яна куляецца за кусты й топіцца ў лужыне. Наперадзе – выган.
Папраўдзе, мне хапіла ўжо пакатушак па такой нібы-дарозе ад Агароднікаў да Пушкароў. Але там хоць было поле і два кілямэтры. А тут намячаецца дрыгва і лес, і круціць паболей.
Круці не круці, а трэба на разварот. Маршрут пачынае мадыфікавацца. Па мапе дарогі пасьля Ганькава няма, так што паварочваю ў вёску выключна з гасьцявым візытам, ды каб абдумаць сытуёвіну. Дарога абмінае зарослыя сады, дачнікавую “Ніву”, высоўваецца вонкі й зьнікае за пагоркам. Яшчэ раз гляджу на мапу — няма. Перад сабой — ніштаватая гравелька. Ну, наперад — не назад.
Дарога пару разоў расьцякаецца гразюкаю па пакрышцы, але ў прытомным стане даходзіць да вёскі Кавалёва. Мапа ўпэўнена кажа, што з Кавалёва таксама ёсьць паварот у бок Чыкаўшчыны. Амаль упэўнена паварочваю на вуліцу й упіраюся ў калгаснае поле. Дарога сканчаецца даволі такі адназначна. Трасца! Дарог, якія ёсьць, няма, а якіх няма — ёсьць!
Грабу назад. Збочваю да Ярэміна. Дарога — засыпаны тлустым слоем пяску асфальт. Наперадзе едуць два трактары. Забаўляюцца. На ўсёй хуткасьці вылятаюць на поле й чэшуць паралельным курсам. Я еду па дарозе з адвіслай сківіцай. Відовішча — як у фільмах з пагонямі. Пыл да нябёсаў, прычэпы матляюцца, трактары ратуюцца ад ровара. Экшын!
Тутака пярэдні трактар вылятае на дарогу проста перад маім носам. Сюжэт абвастраецца. Другі вылятае ззаду й сядае на кола. Ні фіга сабе, блін, пілятон! Жару пыл. О дык улез. Закідаю ланцуг на трэцюю зорку, устаю на понажы й нечаканым манэўрам з-за кузава абганяю пярэдні трактар, покуль той гушкаецца па ямінах. Браты Шумахеры адстаюць безнадзейна.
З пачуцьцём пераможцы вылятаю ў Ярэміна й спыняюся перадыхнуць і набрацца сьмеласьці перад лёзьненскай шашой, каб яе радзімец. Фуры падымаюць вецер. Дарога з абскубанымі краямі. Атракцыёну пазьбегнуць ня ўдасца.
На асафальце ў лёзьненскім кірунку зэканомілі, і калі там разьяжджаюцца дзьве фуры, гэта трошку нагадвае эратычны акт, а эратычны акт фуры, альбо, цьху-цьху, дзьвюх фур, і аднаго раварыста, гэта, браццы, вычварэнства… Уздыхнуў я й паехаў замацоўваць гэтую тэорыю на практыцы. Дарога на Лёзна — нагрувашчваньне спускаў і пад’ёмаў. І калі караскаешся ўгору, то ня бачыш нітрасцы, ці едзе там хто насустрач, ці ратавацца на ўзбочыну ад грузавіка, які йдзе на абгон. І ніякай асалоды. Ну ні каліва.
На чарговай вяршыні — асфальтаваная дарога направа й указальнік «Шумщына».
Мапа абяцае чарговую грунтавую дарогу пасьля Шумшчыны. Угаворваю сябе павярнуць. Ну ня можа ж быць, каб такі файны асфальт так бясхітрасна вёў у чыстае поле, каб ніхто не пратаптаў хоць сьцежкі да блізкіх вёсак. Суседзі ж як-ніяк…
За павароткай праз абяцаныя два кілямэтры выпаўзае зусім ня Шумшчына, а Асіпоўшчына. Бабка на ростанях пэленгуе падарожных. Пытаюся, ці сюды на Шумшчыну. Так, так! Пытаюся, ці ёсьць пасьля Шумшчыны дарога далей. Ёсьць, ёсьць! Пытаюся, ці такая там дарога, каб па ёй праехаць. Ага, ага!
Ага, ага! За Шумшчынай пачынаецца такая самая трасца, як і ўсюды: каляіна п’янага трактарыста. Але ці то бабкіна ўпэўненасьць, ці то шкадаваньне праеханых кілямэтраў, штурхюць мяне на гэтую сьцежку. А пасьля ўжо й разьвярнуцца няма як, і разварочвацца шкада. І самае цікавае, што я ж ведаю сцэнар: зара праз пару сотняў мэтраў дарога скончыцца нафіг і пачнецца падмочанае поле.
Так і ё! З дарогі засталіся адно каровіныя сьцежкі і каровіныя ж ляпёшкі. Еду па азімуту, дакладней, па паверхні, прыдатнай для хоць якога перасоўваньня. Штурмую балацінку й выяжджаю на луг.
Карціна “Тры пастухі”. Пытаюся: Ну што, мужыкі, ці я куды прыеду?
Мужыкі радасна кажуць, што прыеду, а як жа! Куды захачу, туды і прыеду. А ці ёсьць дарога? Ёсьць, а як жа! І машуць рукамі ў супрацьлеглыя бакі.
Хутка да мяне даходзіць, што яны лічаць, што мы стаім акурат на дарозе, нават на раздарожжы, ледзь ці не на разьвязцы ў розныя бакі сьвету, і што акурат з гэтага месца дарога разыходзіцца акурат у трох кірунках.
Мужыкі тым часам пераходзяць на суцэльныя мацюкі й мацней сьціскаюць пугі. Каб ня стаць віноўнікам вытворчага траўматызму, згаджаюся на адзін з кампрамісных кірункаў. Мужыкі ставяцца да выбару паважліва й кажуць, што дарога добрая, што на ровары праедзецца толькі так, што ціпа шчасьлівага ўсяго і ветру ў сьпіну, адно толькі скажы, ты чый? Хутчэй сядаю на ровар, каб не аблажацца ў геаграфічных і абшчынна-родавых фішках. Калі ўжо заяжджаю ў траву па пояс, чую ззаду, што дробязь, але глядзі, там будзе балотца, невялічкае такое.
Ну і зьмеі на тым баку балотца.
А як жа…
Грабу праз джунглі, накручваю асаку на зорачкі, трава ўжо да плячэй, чапляецца і хвошча, а дарога — ледзь улоўны намёк у гэтым непралазьзі. Што наперадзе, што пад коламі — нічога не відаць. Ад страху дуджу ў кляксон, каб распужаць кракадзілаў і гадзілаў. Набліжаецца й навісае лес. Каб, каб, каб, каб, раскаб!
Калі скончваюцца мацюкі й праклёны, пад колы кідаецца папярочная каляіна лесовозаў. Ня еду па ёй, а скачу з галіны на купіну, і гэткім спосабам дабіраюся да абяцанага балота. З усіх сіл кручуся па дрыгве, але ўрэшце непераадольным аргумэнтам на дарозе паўстае нейкая ручаіна. Стаўлю нагу на зямлю й тут жа набіраю вады ў красовак.
Прыглядаюся — збоку, мэтрах у трох, ляжыць старая кладка, да якой нават сьцежкі няма. Залажу ў балотную траву й стараюся ня думаць пра гадаў балотных.
Пасьля пераправы лясная каляіна неўзабаве выходзіць на колішнюю пясчаную дарогу. 
Паласа зямлі, па якой гэтым летам, выглядае, хадзілі толькі каровы. Апроч капытоў, на дарозе больш ніякіх сьлядоў, дакладней сказаць, ніякага жывога месца няма. Трасучка працягваецца. Раз-пораз трапляецца глыбокі гразкі пясок,
і ўрэшце дарога ўпіраецца ў разьежджаны ручай. Там — нарэшце! — цывілізацыя, тут — тры мэтры вады і гразі.
Еду проста ў кукурузнае поле, разварочваюся, набіраю разгон і на ўсёй хуткасьці фарсірую гразішчу. Спыняюся аддыхацца. З ровара плюхаюцца кавалкі гразі.
За друзам дарогі да фэрмы пачынаецца асфальт, выгляд якога я ўжо амаль забыў. Выяжджаю амаль дакладна да павароткі на Чыкаўшчыну. Пастухі не зманілі, каб іх…
Фотасэсія на памяць ля шыльдаў. Прыгожая вёска, цікавы рэльеф. Але ж далася Чыкаўшчына гэтая мне куды цяжэй за Чыкаў, зь якімі таксама было ня проста, у чым я ёй тут жа на месцы ў рамантычнай манэры прызнаюся з выкарыстаньнем табуяванай лексыкі. 
Далей на дарозе стаіць піжонская шыльда “Аграгарадок Новае Сяло”, па якім езьдзяць дзяўчыны на скутэры. Кантрасна.
Нарэшце за Рэчкамі асфальт заканчваецца і стаіць указальнік на Мар’янава. Тое самае Мар’янава, у якое па мапе ніякай дарогі няма. Веру вачам сваім. Ну ня мапам жа, чэсслова…
У глухой вёсцы Мар’янава ля дарогі зьяўляецца каплічка й мэмарыял загінулым у канцэнтрацыйным лягеры. Усё зарасло. Ні людзей, ні сабак. 
Дарога з Мар’янава, тая, якая пазначаная на мапе, аказваецца чарговай гразкай каляінай з той толькі розьніцай, што трактары па ёй езьдзяць трошку часьцей, чым раз у месяц.
Выйхаў я у чыста поле, стаў, паглядзеў на чатыры бакі і — зьмяніў пампэрс :). Чаму ня ў лесе? Інсэкты!
У лесе — мост праз Вольшу з абрынутымі парэнчамі. 
Фоткаю, і раптам чую нейкі шум. Неба чыстае, вецер як вецер. І тут шась-трась, з чыстага неба зрынаецца зьліва плясь! Ледзь пасьпяваю запіхаць фоцік з мапай у заплечнік і насунуць наверх пакет з кантэкснай рэклямай. Не праходзіць і хвілі, як цуркі вады праліваюцца празь лісьце й кропкавымі атакамі ў экспрэсным рэжыме цурдоляць мне за каўнер.
Хавацца няма сэнсу. Здаюся. Сядаю на ровар і еду таўчы гразь. Але неўзабаве дарога ўпіраецца ў бэтонку.
А праз трыста мэтраў па бэтонцы ад залевы не застаецца ні згадкі. Жыхары самлелых ад засухі прыдарожных вёсак зьдзіўлена паглядаюць на прамоклага да ніткі чудзіка на веліку. Камэдыя.
Дадыбваю да Высачанаў. Гэта паваротны пункт. Тут галоўнае не забыцца павярнуць налева. Налева — гэта на трасу на Віцебск. Праўда, асфальт ненадоўга зьмяняе гравейка, што трошку дзіўна. Вось і вёска Курценкі. Я ня помню такой вёскі, але ж хіба я мушу помніць усе вёскі пасьля цяжкага роварнага дня… Галоўнае, што кірунак слушны, віцебскі.
Ордзеж. Яшчэ адна незнаёмая назва. Недзе там глыбока і ляніва заварушыўся нейкі сумнеў. Так ня хочацца думаць пра сябе нядобра, але часам прыходзіцца… Здаюся й гляджу мапу.
Паглядзеў і ледзь ня сеў. Паўгадзіны, стомлены, сасьмяглы, з апошніх сіл я ехаў дакладна ў адваротны ад Віцебску бок.
Fuck!
Мапа ласкава прапануе альтэрнатыўны маршрут вяртаньня. Паварочваю. Асфальт зьнікае, але ненадоўга. Пасярод чарговага поля ён немаведама адкуль бярэцца зноў. Шырынёй, як ходнік, адной машыне праехаць, а дзьвюм не раз’ехацца. Прышпільна. 
Вось і вёска на літару Ш. Shit…, не — Шніткі.
Вясковы “ходнік” ператвараецца ў мазаічную кладку. Бачна, што асфальт патрэскаўся ад часу, а не ад карыстаньня. Мазаінкі ляжаць роўна адна пры адной. У наступнай вёсцы Сімашкаве сустракаю Масквіч-412, першую прыкмету цывілізацыі за апошнюю гадзіну.
А вось і бэтонка, як родная. Нарэшце дабіраюся да трасы М8, і тут сілы пачынаюць пакідаць мяне. Паўдня гэтая дарога была адзіным арыенцірам, і, здавалася, трэба толькі выбрацца з балот і лясоў на яе і…
…пабачыць указальнік “30км”.
Нешта мне падказвае, што трэба паехаць на паралельную, старую аршанскую дарогу Р-87. Там нібыта рух меншы. Больш ідыёцкай падказкі я даўно ня чуў.
Р-87 — гэта аршанскія горкі. Можа, 87, можа болей. Увесь час зьверху ўніз і зьнізу ўверх. Невыносна. Немагчыма. Спыняюся на ўзбочыне і праводжу псыхалягічны саматрэнінг.
Віцебск — далёка. Сьняданак — праз паўтары гадзіны, не раней. Як ні дзіва, гэта дапамагае.
Нават тактыка выпрацоўваецца: максымальны разгон з гары і па інэрцыі ўверх. Інэрцыі хапае не заўжды. Дакладней, амаль заўжды не хапае. А разагнацца з горкі не дае вецер. Такая тузаніна цягнецца да самага Віцебска.
Апошнія ўспаміны — адпачынак перад семафорам, шэрая вада з калонкі ў Сакольніках — апошні аблом на дарозе.
Як жа хочацца вільгаці й статычнасьці…
130 км на сьпідомэтры. Зь іх асфальту — добра, калі палова.
Віцебск у раварыстычных апавяданьнях-1
Віцебск у раварыстычных апавяданьнях-2
No comments:
Post a Comment