“Я нi разу не чуў ад Васiля Быкава, каб ён у нечым быў незадаволены ўладай!”

Звязда на паленавалася перакласьці “успаміны”пагоннага барзапісца Анатоля Сульянава пра Васіля Быкава, дзе народу раскрываюцца вочы на тое, як беднага пісьменьніка апазыцыя адрывала ад новай улады, што аж зьехаў у Фінляндыю, як любіў уладу, якая любіла яго і як дзякаваў ёй.

Мёртвыя ня могуць плюнуць у вочы...

А сустрэўся я з Васiлём Быкавым адразу, як толькi ён атрымаў пры актыўнай дапамозе сакратара ЦК КПБ А.Т. Кузьмiна, М.I. Чаргiнца, М.Е. Матукоўскага кватэру ў новым доме на Танкавай.
…
У рабоце над рукапiсам маскоўская газета надрукавала iнтэрв’ю з адным са сваякоў майстра. На пытанне пра ўзаемаадносiны пiсьменнiка з уладай «сваячок» адказаў вельмi нават смела, што нiбыта ўладзе Быкаў не падабаўся. I ўлада яго не шанавала. Адказваючы на гэтае пытанне, скажу, што ўсё было не зусiм так, i нават наадварот. Вiдаць, сваяк не ведаў, якiя дзяржаўныя ўзнагароды меў Васiль Быкаў. Пералiчу iх: — Герой Сацыялiстычнай працы, — лаўрэат Ленiнскай (вышэйшай — А.С.) прэмii, — Народны пiсьменнiк Беларусi, — лаўрэат двух дзяржаўных прэмiй БССР, — дэпутат Вярхоўнага Савета рэспублiкi, — дэпутат З’езда народных дэпутатаў СССР, — кавалер ордэнаў i медалёў СССР. Як жа можна «жыць не ў ладах з уладай», калi раён, вобласць, горад i дзяржава прадстаўлялi i ўзнагароджвалi Васiля Уладзiмiравiча вышэйшымi ўзнагародамi? I за кожную ўзнагароду Васiль Уладзiмiравiч Быкаў дзякаваў уладзе. Я нi разу не чуў ад Васiля Быкава, каб ён у нечым быў незадаволены ўладай!
…
Васiль Уладзiмiравiч вельмi перажываў яшчэ праз тое, што ён пасля актыўнай грамадскай дзейнасцi застаўся ўбаку ад галоўных падзеяў у краiне. Ён — грамадскi дзеяч, дзяржаўнiк — аказаўся адстароненым ад галоўных клопатаў краiны. I не толькi заставаўся ўбаку, але i адчуваў магутны прэсiнг, цiск з мэтай адрыву яго ад новай улады i залiчэння да апазiцыi.
…
Мяне асаблiва непакоiў моцны цiск на Васiля Уладзiмiравiча з мэтай вывесцi яго на вулiцу, на мiтынговыя зборышчы, зрабiць яго кiраўнiком мiтынгу, паказаўшы, што на чале растрывожанага натоўпу стаiць не якi‑небудзь рабочы сцэны, фатограф або прадавец, а сам Васiль Быкаў — народны пiсьменнiк, улюбёнец грамадзян Беларусi, лаўрэат разнастайных дзяржаўных прэмiй, Герой працы, дэпутат! Сам Быкаў з намi!

«Звязда»

Першыя куплеты гэтай ялейнай песьні й яшчэ крыху пра сяброўскія ўчынкі Сульянава

А вось і Быкаў:

Я ж белетрыстыкай з зімы не займаюся, неяк ахаладзеў да яе, а вось да мемуарыстыкі аніяк не падступлюся – палохае, напэўна, адсутнасьць вопыту ці яшчэ што. Ці, можа быць, непрывабнасьць праўды, у якую непазьбежна трэба будзе акунуцца. Але бяз праўды – які сэнс гарадзіць увесь раскалашмацены агарод? Тым часам “літаратураведы ў штацкім” доўга не раздумваюць – Сяўрук у Менску рэгулярна вылівае на Быкава цэбры гразі і жоўці, стварыўшы ў дапамогу сабе брыгаду памочнікаў, якія распрацоўваюць “аб’ект” па архівах КДБ. Ужо анансуюць сенсацыі. Грамадства, затаіўшы дыханьне, чакае… Беларускі С[аюз] П[ісьменьнікаў], падобна, зусім капітуляваў пасьля таго, як усю ўладу ў ім узурпавала групоўка расейскамоўных прапрэзідэнтшчыкаў; нядаўна выбраны старшынём Някляеў надрукаваў рэзкі артыкул у адной незалежнай газеце, і, гавораць, назусім паехаў у Польшчу. На першы план усё актыўней выходзяць пісьменьнікі-генералы і палкоўнікі, у іх ліку і наш сябар Сульянаў…

…

Затое сёньня пачуў па радыё “Свабода”, як, відаць, усё той жа Сяўрук ці з ягонай падачы афіцыёз разразіўся заявай пад назвай: “О спекулятивных выступлениях некоторых органов печати относительно Быкова”. Аказваецца, і стаўленьне ўладаў да Быкава найлепшае, і выдаюць яго ўдосталь, а калі што ня выдалі, дык таму што Быкаў сам не зьвяртаўся. Сам жа і вінаваты. Вось так!
…
Пра рэжым я ўжо не кажу – такога цынічнага фашызму яшчэ нядаўна немагчыма было сабе і ў сьне ўбачыць.
…
Весткі з Менску, як заўсёды, маласуцяшальныя. Апазіцыя ўсё колецца, раскалваецца і ўсё цягне на свой бок мяне. Але я ім паставіў адзіную ўмову майго ў ёй удзелу – аб’яднаньне. Думаю, што гэта правільна. Паколькі ніколі яны там не аб’яднаюцца, дык і мяне ў аніякай якасьці не атрымаюць. Праўда, яны пачынаюць балаваць. І жаніць мяне без мяне – маё імя ўстаўляюць у розныя сьпісы, што мяне засмучае. Асабліва, калі гэта робяць блізкія людзі. Ды, як я пераканаўся на асабістым вопыце, менавіта блізкія і могуць табе прычыніць найбольшае зло. Як гэта ні сумна…

Дзеяслоў